Atara (hebr.) to ozdobny prostokątny pas srebrnej, ażurowej koronki, zaokrąglony na końcach, naszywany na górnej krawędzi tałesu (szala modlitewnego) używanego przez mężczyzn w trakcie porannej modlitwy. Zastosowanie atary mogło mieć charakter praktyczny: zaznaczała górę tałesu, który dzięki niej lepiej układał się na głowie i ramionach (więcej szczegółów zob. w: Anna Lebet-Minakowska, Katalog judaików. Część 1: Tkaniny, Kraków 2008, s. 252–270). W XIX w. na obszarze Galicji tego typu wyroby te były cenione i poszukiwane. Wykonane ze szlachetnych materiałów przez wykwalifikowanych hafciarzy, według określonych wzorów i szablonów, świadczyły o prestiżu i zamożności ich właścicieli.
W Sasowie koło Lwowa prężnie działała założona w 1830 r. przez Markusa Lejba Marguliesa, znana w całej Europie wytwórnia atar. Być może to tam na specjalnym warsztacie atarowym została wykonana atara ze zbiorów Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Powstała ona przy zastosowaniu techniki szychowej, tzw. „hiszpańskiej roboty” (jid. szpanier arbet), metodą haftu wypukłego, polegającą na użyciu cienkich srebrnych lub złoconych blaszek i pasków folii metalowej, przeszywanych nićmi lnianymi lub konopnymi – w tym przypadku do czarnej kanwy (materiałowego podkładu). Pas wypełniony jest motywem mięsistej wici układającej się w sześć kartuszy z esownic, w każdym znajduje się gwiazda Dawida. Całość obwiedziona jest pojedynczym pasmem koronki z ornamentem wolutowo-ślimacznicowym. Blaszki są miejscami ponadpruwane.
Wraz z trzema innymi atarami (nr inw. MT.IV.1646/1, MT.IV.1646/3, MT.IV.1646/4) przedmiot ten stanowi dar anonimowego Żyda, mieszkańca Danii, ofiarowany w 1980 r. do Muzeum Okręgowego w Tarnowie. Przekazanie tak cennej pamiątki rodzinnej właśnie do Tarnowa może wskazywać na to, że używający jej właściciel miał związek z miastem lub jego okolicą.
Barbara Bułdys
