Zwyczaj palenia świateł podczas święta Chanuki utrwalił się już w starożytności i podlega ścisłemu rytuałowi. Świece lub palniczki z oliwą zapalane są w odpowiedniej kolejności, zaczynając od prawej strony. Pierwszego dnia płonie jedno światło, drugiego dnia dwa itd., aż do ostatniego, ósmego wieczoru święta. Ponieważ płomienia nie można przenosić z jednej świecy do drugiej, zapala się je za pomocą dodatkowej świecy lub ruchomego pojemniczka zwanego szamaszem lub szamesem (dosł. posługacz, pomocnik), dołączonego do każdej chanukii (Judaica w zbiorach Muzeum Narodowego w Warszawie, oprac. E. Martyna, Warszawa 1993, s. 242).
Zachowany fragment lampki chanukowej ma kształt zbliżony do odwróconego trójkąta równoramiennego o ściętym wierzchołku. Posiada czterouskokowe ramiona o łagodnych, łukowatych spływach. Na powierzchni znajduje się ryta dekoracja, zapuszczona czarnym, miejscami już wyblakłym barwnikiem. Pole tekstowe okolone zostało prostą żłobioną ramką. Tekst w języku hebrajskim: „Chwalcie Boga za te święte świece”, rozmieszczono w dwóch wierszach. W centrum umieszczono dziewięcioramienny świecznik flankowany zdobnikami. Na dolnej płaszczyźnie znajduje się mały, okrągły otwór służący do mocowania lampki na podstawie. Na górnej mieści się osiem metalowych tulejek, na których osadzone były niewielkie pojemniczki (miseczki) na świeczki lub oliwę. Brakuje środkowej, dziewiątej tulejki, do której przymocowany był górujący nad pozostałymi pojemnik na dodatkową świecę.
Lampka stanowi dar Muzeum Miejskiego w Nowej Soli. Przekazano ją w 1993 r. w związku z organizacją w leszczyńskim muzeum Działu Judaistycznego i stałej wystawy poświęconej historii i kulturze Żydów. Przedmiot został odnaleziony podczas prac porządkowych na strychu jednej z kamienic wraz ze zbiorem kilkuset szklanych klisz, pochodzących z dawnego Muzeum Żydowskiego w Berlinie.
Dariusz Czwojdrak
