Lampka chanukowa (hebr. chanukija)

Podczas uroczystego pierwszego wieczoru święta Chanuki, wierni zgromadzeni w domach odmawiają kilka błogosławieństw. Nawiązują one do minionych wydarzeń i cudu dokonanego w Świątyni Jerozolimskiej. Jednym z nich jest błogosławieństwo poświęcone dawcy życia: „Pochwalonyś Ty, Wiekuisty, Boże nasz, Królu wszechświata, który dałeś nam życie i utrzymałeś nas i dozwoliłeś nam doczekać tej pory”.

Zapalanie kolejnych świec w chanukii zawsze zaczyna się od tej, która w danym dniu jest nowa. Po zapaleniu świec zgromadzeni wypowiadają słowa pieśni Te światła, objaśniające zgromadzonym domownikom i gościom przyczynę, dla której zapala się lampki chanukowe. Odśpiewują także hymn Potężna Skało zbawienia mego, przypominający o kolejnych wypędzeniach narodu żydowskiego i sławiący Boga, który zawsze go ratował. Jest to również modlitwa o odbudowanie Świątyni Jerozolimskiej i nastanie ery mesjańskiej: (http://www.izrael.badacz.org/kultura/kalendarz_chanuka.html, dostęp: 23.02.2021). Żydzi sefardyjscy zamiast tego hymnu śpiewają psalm 30.

Lampka chanukowa z kolekcji Muzeum Okręgowego w Lesznie wsparta jest na czterech wolutowych nóżkach. Ma prostokątną podstawę obwiedzioną spływającym lambrekinem, ozdobionym powtarzającym się motywem kwiatowym. Na podstawie osadzono osiem tulejkowatych palników. Taki sam palnik z zaczepem, tzw. szamasz, umieszczony został na odwrociu zaplecka. Zwieńczony koroną zaplecek ozdobiono reliefową dekoracją – wazą z kwiatami i owocami zjadanymi przez ptaka. Całość flankują dwa wspięte lwy, podtrzymujące kotarę wykończoną lambrekinem.

Lampka jest sygnowana. Na zaplecku, pod wazą z lewej strony oraz na spływającym lambrekinie podstawy, znajdują się po cztery cechy: próba „84” w prostokącie, inicjał probierza „AK” i data „1896” w prostokącie, godło probierni wileńskiej Pogoń w prostokącie, monogram złotnika „AI” w prostokątnym polu. Ponadto punca próby „84” powtórzona pod figurą lwa z prawej strony wazy.

Przedmiot zakupiono w 2002 r. od Józefa Fracha z Leszna, kolekcjonera i emerytowanego nauczyciela, wieloletniego dyrektora Szkoły Podstawowej w Jezierzycach Kościelnych. Poprzedni właściciel nie wskazał źródła pochodzenia zabytku.

Dariusz Czwojdrak

czytaj więcej
Informacje o obiekcie
Autor/twórca
nieznane
Rodzaj obiektu
rzemiosło artystyczne
oświetlenie
Czas powstania/datowania
4. ćwierć XIX w.
Miejsce powstania
Wilno (Litwa)
Technika
odlew
sztancowanie
repusowanie
puncowanie
Materiał/tworzywo
srebro
Wymiary
wysokość: 22 cm, szerokość: 18.5 cm, głębokość: 6 cm
Słowa kluczowe
Prawa autorskie
obiekt nie jest objęty ochroną prawa autorskiego
Właściciel
Muzeum Okręgowe w Lesznie
Numer identyfikacyjny
MLI/54