Obiekty

Jest częścią kolekcji

Puszka na wonności (besaminka; hebr. hadas besamim)

Puszka na wonności (besaminka, balsaminka), z hebr. hadas besamim, z jid. psomim biksł.

Jest to pojemnik na wonne zioła, używany zarówno w domu, jak i w synagodze w czasie ceremonii Hawdali – modlitwy kończącej szabat, symbolicznie oddzielającej szabat od dnia powszedniego. 

Obyczaj ten pochodzi jeszcze z czasów, kiedy w Świątyni Jerozolimskiej składano ofiary, m. in. z kadzidła. Jego aromat miał być ponoć tak intensywny, że wyczuwalny był w Jerychu. Wierzono, że brzmienie melodii nuconej przy mieleniu wonności przyczynia się do podniesienia jakość kadzidła. Najczęściej używano goździków, imbiru, ziela angielskiego z mirtem, płatków róży. Ich zapach ma ożywić i pocieszyć zwyczajną duszę, po zakończeniu szabatu opuszczoną przez swą towarzyszkę – neszama jetera, która wstępuje w każdego Żyda na czas szabatu.

Polska nazwa balsaminka może pochodzić od metafory Tory – uważanej za balsam dla duszy.

Prezentowany obiekt to srebrny pojemnik w formie okrągłej wieżyczki z zwieńczony niewielką, zdobioną ornamentem palmetowym kopułą zwieńczoną gwiazdą Dawida. W części centralnej pojemnika znajdują się niewielkie drzwiczki z zamkiem. Powyżej ażurowe prześwity przypominają ornament małżowinowy. Całość osadzona jest na okrągłej, zwężającej się ku górze stopie ozdobionej motywem kwiatowym i muszlami.

Besaminka jest darem Kurta Webera. Jego rodzina mieszkała w Cieszynie od wieków, lecz sama balsaminka pochodzi najprawdopodobniej z tadżyckiego Leninabadu (ob. Chodżent) w Związku Radzieckim, gdzie rodzina Kurta przebywała na zesłaniu. Tam kupiła lub dostała tę puszkę na wonności. Jest to cenna pamiątka z okresu wojennej tułaczki na Wschód. Zainteresowanych biografią wybitnego operatora filmowego, jak i dokumentalistę zachęcam do przeczytania książki jego autorstwa „Dokument podróży”, Gdynia 2014.

NR

czytaj więcej
Informacje o obiekcie
Organizacja / wytwórnia
nieznane
Rodzaj obiektu
rzemiosło artystyczne
Czas powstania / datowanie
non post 1939
Miejsce powstania
nieznane
Technika
tłoczenie walcami
wyciskanie
grawerowanie
niello
Materiał / tworzywo
srebro
Wymiary
wysokość: 18 cm, szerokość: 4.7 cm, głębokość: 4.7 cm
Słowa kluczowe
Status praw autorskich
obiekt nie jest objęty ochroną prawa autorskiego
Właściciel
Muzeum Historii Żydów Polskich POLIN
Numer identyfikacyjny
MPOLIN-M96
Lokalizacja
obiekt nie znajduje się na ekspozycji w muzeum
Jest częścią kolekcji: